Ankylosing spondylitis (AS) of ankyloserende spondylitis

bamboerug

Diagnose via de ASAS-criteria (Assessment of Spondylo-Atrhritis Internationale Society) :

De diagnose steunt op een klinisch patroon, laboresultaten en beeldvorming. Typische axiale SpA omvat chronisch inflammatoire rugpijn, sacroiliitis, HLA-B27 en andere. Geen enkel kenmerk op zichzelf is voldoende voor de diagnose.

ASDAS-criteria (rekening houden met CRP of ESR): Ankylosing Spondylitis Disease Activity Score.

Criteria :

Spondylitis ankylosans is aanwezig indien er :

• chronische inflammatoire rugpijn is, minstens 3 maand bezig en begonnen voor de leeftijd van 45 jaar; en indien er op RX sacro-iliacale gewrichten (SIG) sacroiliitis te zien is (minstens graad 2 bilateraal of graad 3 unilateraal).
• Inflammatoire rugpijn is aanwezig indien minstens 4 van volgende parameters aanwezig zijn: begin ziekte < 40 jaar, sluipend begin, beter met oefening, slechter bij rust, nachtelijke pijn.

Andere kenmerken van SpA : (1 of meer perifere kenmerken hiervan dienen aanwezig te zijn)

• hiel enthesitis
• uveïtis
• dactylitis
• psoriasis
• inflammatoire darmziekte (Crohn of ulceratieve colitis)
• goede respons op NSAIDs
• familiale SpA (ankylosing spondylitis, psoriasis, acute uveïtis, reactieve artritis, inflammatoire darmziekte)
• gestegen CRP (na exclusie van andere oorzaken hiervoor)

Onderzoeken :

• Weinig correlatie tussen inflammatoire parameters en ziekte-activiteit
• Bekken face (botscintigrafie minder relevant, soms CT of MR)
• Radiologisch :
• squaring van de wervels
• facetaantasting
• ascenderend verloop
• symmetrische sacro-ileïtis
• syndesmofyten
• ossificatie
• osteïtis pubis

Meting van de graad van ziekteactiviteit :

Via BASDAI "Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index".

Prognose slechter bij :

• vroege heupaantasting
• VS>30
• slechte respons op NSAID
• dactylitis
• oligo-articulaire aantasting
• begin <16 jaar
• lage sociale opvoedingsgraad
• sporadische aandoening

Behandeling :

Als eerste therapie wordt een NSAID opgestart, in volle dosis, zo nodig samen met maagbeschermers. Indien de patiënt onvoldoende reageert na 1m dient er een tweede, wat krachtiger NSAID gestart en opnieuw beoordeeld na 2m.

Analgetica kunnen ook nuttig zijn.

Kinesitherapie is belangrijk voor het behoud van een goede houding (extensie) en een goede conditie.

Wanneer NSAID onvoldoende is, kunnen we beroep doen op biologicals. Wanneer één biological faalt kan een ander gebruikt worden.

Volgende biologicals zijn goedgekeurd voor deze aandoening:

• adalimumab (Amgevita, Hulio, Humira, Hyrimoz, Imraldi, Idacio, Yuflyma) s.c
• etanercept (Benepali, Enbrel, Erelzi, Nepexto) s.c.
• golimumab (Simponi) s.c.
• infliximab (Flixabi, Inflectra, Remicade, Remsima, Zessly) i.v
• certolizumab (Cimzia) s.c.
• anti interleukine-17A
• secukinumab (Cosentyx) s.c.
• Ixekizumab (Taltz) s.c.

eerst dient latente of actieve tuberculose te worden uitgesloten, vooraf aangepakt en/of dient de patiënt voor opflakkeringen beschermd tijdens de therapie