Diagnose en behandeling volgens het type aandoening
voorbeeld van "worstduim"
CASPAR-criteria (2006) met hoge specificiteit (98.7%) en sensitiviteit (91.4%) vereisen inflammatoire tekenen (synovitis, spondylitis of enthesitis)
én minstens 3 punten uit volgende reeks :
- actieve psoriasis (2 punten), antecedenten van psoriasis (1 punt) of familiale psoriasis (1 punt)
- actieve psoriasis nagelaantasting (putjes, onycholysis, hyperkeratosis (1 punt)
-
negatief voor RA (1 punt)
-
actieve of geschiedenis van dactylitis (zwelling van een volledige vinger) (1 punt)
-
tekenen van juxta-articulaire nieuwe botformatie op radiografie (1 punt)
Andere kenmerken :
- PsA kan zowel perifere gewrichten als axiaal skelet en de sacro-iliacale gewrichten aantasten
- 20% chronisch progressief en deformerend, vaak asymmetrisch met aantasting van distale interfalangiale gewrichten
- 15% symmetrische aantasting van handen en voeten zoals bij RA, IBD-gebonden artropathie en osteoartritis
- 10% zijn RA-positief: onderscheid trachten te maken met RA
- Tot 15% zijn aCCP positief (ook bij Hepatitis C gebonden artropathie)
- In 50% gestegen VS en CRP
- nagellesies nagaan: 85% bij PsA en 40% bij psoriasis alleen
- vrouw = mannen tussen 20-40 jaar beginnend
- typisch: dactylitis in 1/3
- 10% krijgt eerst gewrichtsklachten en later psoriasis
- ook tenosynovitis en enthesitis (plantaire fascia insertie en Achillespees)
- ziektevrije perioden bestaan, maar herval komt veel voor
- radiografisch: PSA kan tegelijk erosief en osteoproliferatief zijn
- MR en echografie met power doppler zijn nuttig voor detectie van inflammatie, vroege erosies en enthesitis; axiaal is MR nuttig voor het ontdekken van synovitis, botoedeem
- Onderscheid met reactieve artritis :
- bij inflammatoire darmziekte (IBD) : 1/3 tussen 30 en 40j
- bij verschillende virale syndromen : vb. Parvo19 (vooral bij vrouwen met kleine kinderen), hepatitis C (bij tattoos, IV-drugs, bloedtransfusie);
symmetrische artritis bij jonge volwassenen na acute infectie (gastro-intestinaal, genito-urinair, seksueel overdraagbare ziekten) en HIV (ook toename psoriasis)
- meer bij mannen 3:1
- zowel axiale als perifere artritis
- vooral monoarticulair
- zelden met enthesitis, dactylitis of psoriasis
Prognose :
Psoriatische artritis heeft een variabele ziekte-expressie : soms is het een invaliderende ziekte.
Een slechte prognose hangt samen met :
- het aantal ontstoken gewrichten
- een nagelaantasting
- een gestegen bezinking
- het niet aanslaan van medicatie
- gewrichtsaantasting en functieverlies.
Behandeling :
- educatie met fysieke oefeningen
- aanpassing van het werk is belangrijk
- gebruik van orthesen om aangetaste gewrichten te ontlasten, ...
- hoger risico voor cardio-vasculair lijden
- initieel NSAID bij milde vormen (maar kan de huidpsoriasis doen toenemen): deze medicatie vermindert de ontsteking
- lokale steroïden IA vooral bij oligo-articulair lijden, geen corticoïden per os
- indien NSAID onvoldoende zijn (de graad van ziekte-activiteit en letsels dient bepaald) of indien het een vorm met slechte prognose betreft, zijn DMARD (Disease Modifying Anti Rheumatic Drugs) onontbeerlijk :
- vooral methotrexaat (ook goed tegen de huidaantasting)
- leflunomide (Arava, Leflunomide), indien methotrexaat niet verdragen wordt of onvoldoende werkzaam is
- sulphasalazine of Salazopyrine (bij milde gevallen en bij kinderwens)
- hydroxychloroquine (kan een opstoot van huidpsoriasis geven)
- azathioprine en cyclosporine (zelden)
- Indien de ziekte na 3m onvoldoende reageert, kunnen we beroep doen op
- Anti fosfodiësterase type-4: apremilast (Otezla) perorale therapie, aanvankelijk gemakkelijk diarree, verder vrij goed verdragen, zeer actief op dactylitis en enthesitis
- biologicals
- anti-TNF-α: antecedenten van tuberculose of actieve tuberculose dienen te worden uitgesloten, vooraf aangepakt of voor opflakkeringen beschermd tijdens de therapie
- adalimumab (Amgevita, Hulio, Humira, Hyrimoz, Imraldi, Idacio, Yuflyma) s.c.
- etanercept (Benepali, Enbrel, Erelzi, Nepexto) s.c.
- golimumab (Simponi) s.c.
- infliximab (Flixabi, Inflectra, Remicade, Remsima, Zessly) i.v.
- certolizumab (Cimzia) s.c.
- anti interleukine-17A secukinumab (Cosentyx) s.c.
- anti-interleukine-17A ixekizumab (Taltz) s.c.
- anti-interleukine-23 guselkumab (Tremfya) s.c.
- anti-interleukine-23 risankizumab (Skyrizi) s.c.
- andere in onderzoek
Terug
|
